Cruse Sözcüksel Anlambilim (Önsöz Sayfa 2)

Bu kitabı yazarken, okuyucu çok az miktarda teknik dilbilim arkaplanına sahipmiş gibi davranmayı tercih ettim. Dilbilimsel olarak ileri seviyede olan okurlar böylesi düşük seviyeli (low level, başlangıç seviyesi, parçadan bütüne gidiş) bir teknik dilbilim meseleleri tartışmasından rahatsız olabilirler -özellikle de dilbilgisi hususunda-. Umarım bu tarz zorlukları göğüslemeye hazırdırlar: Eminim kelime anlamı üzerine söylemek istediğim şeyleri ilginç ve beklemeye değer bulacaklar; fakat ben kitabın dilbilim üzerine (her ne kadar geneleksel dilbilgisinden haberdar olsalar da) biçimsel bir eğitim almamış kimseler için de erişilebilir olmasını istiyorum. Kuramsal konularda bibliyografyayı tamamiyle kapsayan bir içerik sunmaya teşebbüs etmedim; dilbilimci olmayanlar için sorgulanan konuya ilişkin iyi ve genel bir çözüm sunmaya çalıştım; zannediyorum dilbilimciler tüm referanslar için başka yerlere bakacaklardır.

Doğrudan yahut doğrudan olamayarak bu kitabın meydana gelmesi için yardımda bulunan herkese teşekkür etmek isterim. Muhtemelen kendisine karşı en büyük minnet borcu içinde olduğum kişi William Haas'tır. Dilbilimi üzerine ilk defa yanında çalıştığım ve bende özel bir anlambilim merakı uyandırmış olan kimsedir. Kendisiyle yıllar boyunca, bu kitapta da karşımıza çıkacak neredeyse tüm konulara ilişkin ayrı ayrı tartışmalar yapmanın zevkini yaşadm; onun etkisi öyle yaygın bir surettedir ki kitaba olan katkısını hakkıyla tasvir etmem mümkün değil. Kendisi ayrıca kitabın el yazmasını halinin tamamını okumuş ve yorumlamıştır. Kitap, Manchester Üniversitesi Genel Dilbilim Fakültesi'nde yüksek lisans ve ileri seviyeli lisans öğrencilerine verilen derslerin notlarından derlenmiştir. Bu periyot dahilinde fikirlerimin birçoğu dönüşüme uğramış ve birbiri ardına gelen öğrenci nesillerinin sorgulayıcılıkları, beni her defasında bir yeniden düşünme safhasına sevk etmiştir. Tony Cowie (2. Kısım) ve David Allerton (1, 2 ve 3. kısım) nin muhtelif bölümlere yapmış oldukları yorumlardan ziyadesiyle faydalandım. Metnin son halini almasında en büyük etkiye sahip kişi ise hiç şüphesiz John Lyons tur: Onun hemen hemen her sayfayla alakalı olarak yaptığı ayrıntılı -aynı zamanda provokatif ve sempatik- yorumlar metin üzerinde sayısız iyileştirmelerin yapılmasına önayak olmuştur. Muhtemelen onun tavsiyelerine uymamaya karar verdiğim birkaç yer için  de pişmanlık duyacağım. Tabiyatiyle, bu kitabın içeriğinin hiçbir parçası bana yardımcı olan herhangi bir kimsenin fikirlerini temsil etmek durumunda değildir, hataların, yanlış değerlendirmelerin ve nahoşlukların tamamının sorumluluğu bana aittir. Son elyazısı Irene Pickford tarafından ciddi bir baskı altında, rekor sürede ve ustaca yazılmıştır.

Son olarak karım Paule'ye bu uzun yazı süresi boyunca benden esirgemediği aşkı, sabrı, cesaretlendirişi ve rahatsız edilmeden çalıştığım birçok kereler üstlendiği ek aile sorumlulukları için teşekkür etmek isterim.

Cruse Sözcüksel Anlambilim (Önsöz Sayfa 1)

Bu cildin başlığı okuyucuda anlambilim (semantik) üzerine yazılmış bir kitap beklentisi meydana getirebilir. Korkarım bu beklentiye sahip okurlar hayal kırıklığına uğrayacaklar : Zira bu kitap kelimelerin anlamları hakkındadır. Bu nedenle, anlambilim üzerine bir kitap olarak değil, bir anlambilim uygulaması olarak nitelenmesi doğru olacaktır. Şekle sokucu bir yaklaşımdan ziyade tanımlayıcı/tasvir edici bir yaklaşım izledim. Şüphesiz, biçimsel-kuramsal çerçeve içerisinde çalışmayı denemiş olmamam bazıları tarafından bir hata olarak görülecektir. Mamafih, ben hali hazırda, dilbilimcilerin dikkatlerini ilk bakışta üzerine çeken kelimelerin anlamlarına ilişkin tüm hakikatleri kapsayan herhangi bir biçimsel kuramın var olduğuna inanmıyorum. Bu nedenle kuramsal cebr ile bir araya gelmiş betimsel yoksunluk ve betimsel zenginlikle birleşmiş düşük dereceli bir kuramsal kontrol arasında tercih yapmalıyız. Nihai amaç pekala kapsayacı bir açıklamaca gücüne sahip özel bir kuram olabilir, ama şimdilik araştırma çabaları iki paralel (ama birbirine bağlı) cephe üzerinde devam etmek durumundadır: kuram yapılandırımları ve alanın kuramlardan bağımsız bir şekilde keşfedilmesi...

Bunun yanında kuramsal/biçimsel bir çerçevenin yokluğu, yine de benim anlambilimsel bir tür bahçıvanlık yaptığım şeklinde yorumlanmamalıdır: Dilbilimin güzel ve ilginç anlambilimsel örneklerin bir araya geldiği bir koleksyon olma durumundan çok daha üst bir noktaya evrilmiş olduğu muhakkaktır; ama cezbedici şekilde düzenlenmiş, sarih ve hassas biçimde tasvir edilmiş demek daha kabul edilebilir bir niteleme teklifi olacaktır. Benim amacım, yöntembilimsel olarak, salt anektodalism ile tamamiyle bütünleştirilmiş biçimsel bir teorinin arasındaki o sürekli çizginin ortalarına doğru yer bulan kelimelerin keşfiydi; istikrarlı bir yaklaşım yöntemiyle ve sistematik, tekrarlanabilir ve genelleştirilebilir hakikatleri münferit ve ayrıksı olanlara yeğleyen bir keşif... Her ne kadar bu, işin özü itibariyle tabii bilimcilerin -bilologların, kimyagerlerin, fizikçilerin vb.- kendi araştırmalarında tercih ettikleri yaklaşımlarına benzer olarak görülebilirse de, ben bu çalışma tarzının dilbilimciler tarafından hak ettiği gibi değerlendirilmediği ve dilbilim literatüründe yanlış temsil edildiği kanaatindeyim.

Blog Hakkında

Sözcüksel Semantik alanındaki çalışmalarına yeni başlayan bir araştırma görevlisinin çalışma notlarıdır.

D. Alan Cruse'a ait Lexical Semantics kitabının küçük bir bölümünün tercümesini içerir